Miejsce przechowywania Najświętszego Sakramentu nabrało nowego blasku.
Katedralne tabernakulum zostało gruntownie oczyszczone. Elementy, na których występowały odbarwienia i ubytki, na nowo pozłocono i posrebrzono. Dopełnieniem prac było oczyszczenie i konserwacja mechanizmu otwierania drzwi tabernakulum.
To pierwsze na taką skalę prace wokół naszego tabernakulum od czasu jego instalacji w ołtarzu głównym na początku lat 90. XX wieku.
Czym jest tabernakulum?
Jest to metalowa skrzynia, umieszczona na specjalnym postumencie, mniej więcej na wysokości przeciętnego człowieka. Wykonana jest zgodnie z obowiązującymi wymogami: z ogniotrwałych elementów – z metalu i stopu metali – aby w przypadku, nie daj Bóg, pożaru, przechowywany w niej Najświętszy Sakrament nie uległ zniszczeniu.
Tabernakulum, to niezbędny element wyposażenia każdego katolickiego kościoła. Sama nazwa – „tabernakulum” – jest kalką z języka łacińskiego i – choć odnosi się do obiektu dość masywnego i odpornego na wszelkie uszkodzenia – oznacza „namiot”, „schronienie” albo „chatę”.
Pierwowzorem tabernakulum jest najpierw Arka Przymierza: skrzynia z drewna akacjowego, obłożonego złotą blachą, o wymiarach 140x80x80 cm. Skrzynia była nakryta wiekiem, zwanym Przebłagalnią, na którym znajdowały się postaci dwóch cherubów z rozłożonymi skrzydłami, pochylających się nad Arką. Wewnątrz umieszczono laskę kapłana Aarona, która onegdaj zakwitła i obrodziła migdałami, wskazując, iż jej właściciel oraz jego potomkowie zostali wybrani przez Najwyższego, by pełnić posługę kapłańską. Obok niej w Arce spoczywały dwie kamienne tablice z zapisem Dekalogu. Wreszcie – naczynie z manną – niezwykłym pokarmem, którym Pan żywił Izraelitów wędrujących przez pustynię do Ziemi Obiecanej.
Innym pierwowzorem tabernakulum jest znajdujący się w żydowskiej synagodze „Aron ha-kodesz” („święta Arka”). To ustawiona na ścianie skierowanej w stronę Jerozolimy szafka, służąca do przechowywania zwojów Tory (Pięcioksiągu Mojżesza). Podobnie, jak w pobliży naszego tabernakulum świeci się wieczna lampka, w synagodze, obok Aron ha-kodesz pali się nieustające światło, zwane „Ner tamid”.
„Cyborium” – co to takiego?
W tabernakulum przechowuje się jedynie Najświętszy Sakrament – Chleb Eucharystyczny, który określa się również jako Chleb Aniołów albo Mannę z Nieba. Eucharystię przechowuje się w specjalnych naczyniach – misach lub kielichach z nakryciem, zwanych „cyborium” (po łacinie znaczy to „czara” albo „kielich”). Tutaj także pozostaje monstrancja służąca do wystawienia Najświętszego Sakramentu, a jeśli nie mieściłaby się w tabernakulum, Hostię wyjmuje się z niej i przechowuje ją w osobnym pojemniku, zwanym „kustodią” (po łacinie „straż” albo „nadzór”). Nie wolno składować tutaj żadnych innych przedmiotów, nawet używanych do sprawowania liturgii.
Złota Brama
Dwuskrzydłowe drzwi tabernakulum przywodzą na myśl dwie kamienne tablice, na których Bóg wypisał Dziesięć Słów – Dekalog. Ale odniesienia biblijne są szersze. Oto Ezechiel w swojej księdze zamieszcza opis Świątyni Pańskiej. Wynika z niego, że do Świątyni prowadzą bramy z każdej strony świata. Jednak brama wschodnia pozostaje zamknięta. Pozostałymi mogą wchodzić ludzie, a tą – nie, ponieważ „Pan, Bóg Izraela wszedł przez nią” (Ez 44,2). Do naszego kościoła można wejść główną bramą od zachodu. Można również skorzystać z nieco węższych drzwi bocznych po stronie północnej (kaplica Najświętszego Sakramentu) i południowej (od strony domu sióstr). Od strony wschodniej nie ma drzwi dla wiernych. Ale są drzwi… tabernakulum. Przez nie „wchodzi” do naszego kościoła Pan, ilekroć kapłan je otwiera przed Komunią świętą lub wystawieniem. Do dziś w Jerozolimie od strony wschodniej – naprzeciw Góry Oliwnej – znajduje się w murach podwójna, zamurowana brama zwana Złotą. Panuje powszechne przekonanie, że przez nią wejdzie Mesjasz w Dniu Ostatecznym.
Przechowalnia Eucharystii
Na koniec poruszyć jedną kwestię: po co w katolickiej świątyni przechowuje się Najświętszy Sakrament? W zasadzie nie powinien on służyć do udzielania Komunii świętej podczas Mszy. W trakcie liturgii powinno się konsekrować nie tylko hostie dla kapłanów, ale także komunikanty (te mniejsze hostie) do udzielenia Komunii świętej wiernym. Nigdy jednak nie wiadomo, ilu wiernych przystąpi do Stołu Pańskiego, więc w tabernakulum mamy coś w rodzaju „rezerwy”. Uzupełnia się ją nie „dosypując” okrągłe opłatki, ale konsekrując je podczas Mszy świętej – inaczej pozostawałyby tylko chlebem. Konsekrowane przez kapłana w czasie Mszy stają się Ciałem Chrystusa.
„Zapas” na drogę
W tabernakulum przechowujemy Eucharystię jeszcze z trzech innych powodów. Po pierwsze: by móc udzielić Komunii świętej poza Mszą świętą. Można – na przykład – odprawić liturgię błogosławienia małżeństwa albo sakramentu Chrztu poza Mszą świętą, ale w połączeniu z Komunią świętą. Komunii można udzielić wiernym podczas ogólnej, całodniowej spowiedzi lub w innych stosownych okolicznościach. Po drugie – Komunię świętą przechowuje się w tabernakulum, by w każdej chwili można ją było zanieść chorym lub konającym. Taką Komunię świętą określa się mianem „wiatyku”. Po łacinie „viaticus” oznacza „zapas na drogę”. Wiatyk, to Komunia święta udzielana wiernym w niebezpieczeństwie śmierci, jako „pokarm” na drogę do życia wiecznego. Potrzecie Eucharystię przechowuje się również po to, by można ją było ukazać wiernym do adoracji, albo odprawić nabożeństwa z wystawieniem Najświętszego Sakramentu (Majówka, Gorzkie Żale itp.).